De oorzaak van diabetes type 2 zelf is de ongevoeligheid van de lichaamscellen voor insuline. Insuline wordt aangemaakt door de alvleesklier en zorgt ervoor dat de suiker in het bloed wordt opgenomen door de lichaamscellen. Omdat de lichaamscellen hiervoor ongevoelig zijn geworden blijft het suiker achter in het bloed. De lichaamscellen komen hierdoor suiker tekort terwijl het bloed teveel suiker heeft. Er zijn verschillende risicofactoren te benoemen die het ontwikkelen van diabetes type 2 kunnen beïnvloeden.
Een van deze risico’s is overgewicht. Vaak is verliezen van tien procent van het gewicht al voldoende om de bloedsuikerspiegel op peil te houden. Ook een gestoorde vetstofwisseling of teveel ijzer in het bloed kunnen diabetes type 2 veroorzaken. Als jij of je moeder zwangerschapsdiabetes hebben gehad, of als diabetes een erfelijke factor in de familie is dan is de kans groter op het krijgen van type 2 diabetes. Mensen die antipsychotische middelen gebruiken en mensen met een hoge bloeddruk lopen eveneens meer risico. Ook lijkt diabetes type 2 vaker voor te komen bij bepaalde volkeren zoals Surinamer, Hindoestanen en Marokkanen en mensen van Turkse afkomst. Het is belangrijk om je weefsel, cellen en spieren in beweging te houden. Mensen die maar weinig lichaamsbeweging hebben lopen meer kans op het krijgen van diabetes type 2. Geen- of te weinig beweging was tevens de reden dat diabetes type 2 als ouderdomssuiker werd gezien. Oudere mensen bewegen nu eenmaal minder. Ook al krijgen nu ook jonge mensen en soms kinderen type 2 diabetes, het risico is toch groter als je rond de middelbare leeftijd komt.