De meeste veroorzakers van hersenvliesontsteking leven tijdelijke in de neus-/ keelholte van de mens (onder andere meningokokken, pneumokokken, Haemophilus influenzae, stafylokokken, streptokokken en virussen). Een persoon die een dergelijke verwekker bij zich draagt, wordt een drager genoemd. Verwekkers zijn besmettelijk en worden aan anderen overgedragen door middel van druppeltjes, bijvoorbeeld doordat er in iemand zijn gezicht wordt gehoest.
Bepaalde verwekkers leven daarentegen in het maag/darmkanaal van een mens. Voorbeelden daarvan zijn groep B streptokokken (GBS) en E. Coli. Deze kunnen over worden gedragen door middel van ontlasting en een slechte hygiëne (zoals geen handen wassen na een bezoek aan het toilet).
Op het moment dat een persoon drager is, wordt deze in veel gevallen niet ziek. Men bouwt immer een bepaalde afweer op en de verwekker verdwijnt na verloop van tijd. Slechts in een gering aantal gevallen weet de verwekker door de slijmvliezen in de bloedbaan te dringen. Hier vandaan weet deze de bloed-hersenbarriere te passeren om daarna hersenvliesontsteking te veroorzaken. Waarom dit bij de meeste personen niet, en bij een aantal anderen wel gebeurt is onbekend.
De verwekker van hersenvliesontsteking is dus dikwijls besmettelijk. Of men daadwerkelijk ziek wordt hangt af van zowel de soort verwekker als van de omstandigheden waarin de drager zich bevindt op een zeker moment. Een aantal verwekkers zoals GBS en het herpesvirus raakt men voor de rest van het leven niet meer kwijt, hiervan blijf men voor altijd dus de drager. Voor dergelijke verwekkers geldt eveneens dat een maar een gering aantal dragers hersenvliesontsteking zal gaan ontwikkelen.
De meest voorkomende bacteriële verwekkers van hersenvliesontsteking in ons land zijn de meningokok en de pneumokok bacterie. Gemiddeld tien procent van de bevolking is drager van een meningokok. De meeste ziektegevallen worden door serogroep B veroorzaakt. De meningokok veroorzaakt zo’n twintig procent van alle gevallen van alle bacteriële hersenvliesontstekingen in ons land.