Een infectie met parasieten die malaria veroorzaken kan binnen een paar weken tot het overlijden van de patiënt leiden op het moment dat deze niet wordt behandeld. Maar er zijn diverse vormen van malaria te onderscheiden, die een meer of minder ernstig verloop van de ziekte laten zien. De vier soorten welke de mens infecteren zijn: plasmodium falciparum, plasmodium vivax, plasmodium ovale en plasmodium malariae.
Malariaparasieten komen niet enkel en alleen bij de mens voor. Naast de vier malariaparasieten welke een mens kunnen infecteren, treft men verschillende soorten malariaparasieten aan bij apen en andere zoogdieren (zoals bijvoorbeeld knaagdieren) en eveneens bij reptielen en vogels. Deze parasieten zijn echter normaliter niet infectieus voor de mens.
Malaria tropica, ook bekend als falciparum malaria, cerebrale malaria of hersenmalaria, is de meest kwaadaardige en meest gevaarlijke vorm van de ziekte. Indien men niet op tijd wordt behandeld dan kan dat binnen een paar weken tot de dood leiden. Malaria tropica wordt veroorzaakt door de parasiet plasmodium falciparum. De aanvallen van koorts verlopen grillig. Malaria tropica is de meest voorkomende vorm van malaria en kan men met name in tropisch Afrika oplopen, maar eveneens in Zuid-Oost-Azië en het (sub)tropische gedeelte van Latijns-Amerika. In Midden Amerika komt deze malariavorm aanzienlijk minder voor.
Het kwaadaardige verloop van malaria wordt (deels) doordat geïnfecteerde rode bloedcellen gaan vastzitten in kleine bloedvaatjes van vitale organen veroorzaakt, zoals bijvoorbeeld in de hersenen. Daardoor zal de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen worden gehinderd en treden beschadigingen van bloedvaatjes en orgaanweefsel op. Dat kan leiden tot uitval van vitale functies van organen, een coma en uiteindelijk zelfs tot de dood.