De pijn welke zich in de regel zal beperken tot de onderrug (met eventueel wel wat uitstraling naar het been of de bil), kan zeer hevig zijn en erger worden door inspanning, hoesten, een belasting of een beweging van de onderzijde van de wervelkolom. Bij bepaalde mensen wordt de pijn verlicht door plat te gaan liggen op een harde ondergrond, zoals bijvoorbeeld een stevige matras of een dun matje dat men op de vloer heeft gelegd. Rugpijn neemt doorgaans vanzelf weer af na een paar dagen of weken en is vaak na één tot twee maanden helemaal verdwenen. Rust houden is daarvoor niet nodig.
Op het moment dat de pijn echter aanhoudt of gepaard gaat met gevoelloosheid of tintelingen in het been, dan kan de rugpijn een meer ernstige oorzaak hebben, zoals een bijvoorbeeld de aanwezigheid van een hernia. Als de rugpijn samen gaat met symptomen zoals gewichtsafname of koorts dan kan dit duiden op een infectie of een tumor. Bij dit soort klachten dient men contact op te nemen met de huisarts. Dit geldt ook indien er sprake is van problemen met het ophouden van de urine of de ontlasting, gevoelloosheid wordt ervaren in de liesstreek of bij de anus, danwel wanneer men koorts heeft of moet braken. Eveneens als de pijn erger wordt wanneer men gaat liggen, niet na enkele dagen of weken verdwijnt, of als men boven de zestig is, moet een arts geraadpleegd worden.
Na een lichamelijk onderzoek zal vervolgens worden bepaald of het nodig is dat er een specialist in het ziekenhuis bij zal worden betrokken om de behandeling van de rug verder op zich te nemen. Soms is fysiotherapie echter afdoende om de pijn in de rug te bestrijden.