Goedaardige moedervlekjes zijn vlakke of licht verheven, zwarte of bruine vlekjes op de huid die in grootte, vorm en kleur kunnen verschillen. Wel zijn vorm en de pigmentatie bij alle goedaardige moedervlekken regelmatig. Een onrustige moedervlek daarentegen heeft verschillende tinten bruin tot zwart en in bepaaldee gevallen zelfs een roodachtige verkleuring.
Zodra een gewone of onrustige moedervlek groter begint te worden, van vorm, kleur of kleursamenstelling verandert, danwel gaat jeuken, steken of pijnlijk wordt, er korstjes op komen of begint te bloeden dan wordt iedereen aangeraden om contact met een arts op te nemen. Deze kan de vlek dan onderzoeken, eventueel zelf verwijderen of dit na een doorverwijzing door een specialist op dit gebied laten doen.
Naast een bruine en zwarte kleur van een melanoom kunnen eveneens de kleuren rood, blauw, paars, grijs en wit voorkomen. Na verloop van enige tijd gaat een melanoom wat boven de huid uitsteken en neemt deze in grootte toe. De totale dikte van een melanoom (de Breslow-dikte) is één van de meest belangrijke voorspellende karakteristieken van de overlevingskans van een patiënt. In veel gevallen is het onderscheid tussen een goedaardige moedervlek en een melanoom niet met het blote oog te maken. Slechts onder de microscoop (na de verwijdering van de vlek) kan dit soms wel gebeuren maar ook niet in alle gevallen met even veel zekerheid. Bij twijfel zal een arts altijd kiezen voor het verwijderen, met een zekere veiligheidsmarge van een paar millimeters rondom de vlek. Op het moment dat na onderzoek blijkt dat de afwijking inderdaad kwaadaardig van aard is dan zal er op korte termijn een heroperatie plaats gaan vinden. Daarbij zal rond de plaats van de afwijking nogmaals weefsel worden weggehaald.