Er kunnen een drietal verschillende oorzaken van acuut nierfalen worden onderscheiden. Op de eerste plaats is dat een plotselinge vermindering van de toevoer van bloed naar de nieren toe, bijvoorbeeld door zwaar bloedverlies of een obstructie in de bloedvaten welke naar de nieren toe lopen.
Daarnaast kan er acuut nierfalen ontstaan op het moment dat er sprake is van een ontsteking van de nieren. Dit kan ten gevolge van een auto-immuunziekte zijn of 2worden veroorzaakt door een ziekteverwekker van buitenaf.
Maar ook een blokkade van de afvoerbuis welke van de nieren naar de urineblaas loopt (bijvoorbeeld door de aanwezigheid van nierstenen of een tumor) kan een acuut nierfalen tot gevolg hebben. De nieren kunnen dan de gemaakte urine immers niet meer afvoeren. Hierdoor wordt de druk in de nieren te hoog, wat voor een beschadiging aan de nieren zal zorgen.
Zodra de nieren niet goed meer werken, zullen afvalstoffen zich op gaan hopen in het lichaam. Deze afvalstoffen kunnen klachten veroorzaken zoals: misselijkheid, braken, jeuk en trillende spieren. De nieren kunnen dan eveneens geen vocht meer afvoeren, waardoor er minder urine aan wordt gemaakt. Het vocht dat zich in het lichaam bevindt zal echter ergens naartoe moeten waardoor het zich op een andere plaats in het lichaam op zal gaan hopen, bijvoorbeeld bij de enkels, de handen of het gelaat. Tevens gaat de bloeddruk omhoog door de minder goede afvoer van vocht.
Het is goed om te weten dat dergelijke symptomen bij een acuut nierfalen tamelijk plotseling ontstaan, terwijl het bij een chronische vorm van nierfalen dit dikwijls een sluipender proces betreft. Overige verschijnselen welke veel voorkomen bij chronisch nierfalen zijn moeheid en kortademigheid.