De luis houdt zich het liefst op in het hoofdhaar dichtbij de huid en leeft van het bloed dat op wordt gezogen door middel van de zuigende steeksnuit. Een hoofdluis is ongevaarlijk en is niet in staat om ziektes over te brengen. Een besmetting met de hoofdluis wordt pediculose genoemd en is in geen geval het gevolg van een niet hygiënische manier van leven zoals dikwijls gedacht wordt. Een luis kan zich juist aanzienlijk sneller ontwikkelen in gewassen en schoon haar en juist minder snel in niet gewassen en vettig haar. Eeuwen geleden was de hoofdluis onder de gewone bevolking een alledaags fenomeen maar in de meeste westerse landen is de luis vandaag de dag een relatief zeldzaam verschijnselen.
Een luis veroorzaakt een irritante jeuk aan de hoofdhuid ten gevolge van een allergische reactie van de huid op het speeksel van het insectje. Hoofdluis is erg besmettelijk en kan eenvoudig overgaan van de ene mens op de andere. De met luizen besmette haren of kleding dienen dan wel onderling in contact te komen, aangezien de luis niet in staat is om van de één naar de ander te springen of te vliegen. Een beruchte besmettingshaard is de kapstok van scholen, waar rijen vol met jassen dicht naast elkaar hangen zodat de luizen andere hoofden eenvoudig kunnen besmetten.
De hoofdluis is net als andere op de mens parasiterende dieren een zogenaamde cultuurvolger welke dan ook over heel de wereld voorkomt. De luis wordt eenvoudig met de kleerluis verward maar deze laatste soort kan wel een aantal gevaarlijke ziektes overbrengen.